Yararlı Mühendislik Bilgileri
BOYA KODLARI
|
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde 482: Boru tesisatındaki borular, vanalar, supaplar ve bunlarla ilgili parçalar, taşıdıkları maddelere göre ayrı renklerde boyanacak ve kolay görülebilen yerlere belirli işaretler konulacak …)
|
BUHAR KAZANI İŞLETME TALİMATI
Kazan Emniyetinin Sağlanması :
İşletmelerde kazanın sürekli devrede kalması sıcak su veya buharın kesintisiz üretilmesi istenir. Bunun gerçekleşebilmesi için, kazanlar gerekli aygıtlarla donatılmışlardır. Bu donanım sayesinde kazan beklenmedik şartlarla karşılaştığında kendi kendisini hasarlanmaya karşı korur.
Gerekli Tedbirler :
- İşe başlamadan önce gerekli koruyucu ve önleyici tedbirini al.
- En küçük bir dalgınlığın büyük kazalara hatta ölüme sebep olacağını unutma.
- Hiçbir surette izinsiz işyerini terketme.
- Buhar kazanını yakmadan önce kondens deposunda su olup olmadığını kontrol et, depoda su eksilirse onu tamamla.
- Kondens pompasının çalışıp çalışmadığını kontrol et.
- Kazan su seviye göstergelerinin çalıştığını ve kazan su seviyesini kontrol et.
- Kazan çalışırken üzerinde herhangi bir tamiratla uğraşma.
- Kazan üzerindeki amatürlerde buhar kaçağı olduğunu görürsen kazanı devre dışı bırakmadan tamirata yönelme.
- Kazan besleme suyunu mutlaka yumuşak su ile beslemeyi ihmal etme.
- Kazan işletme basıncında farklı yükselme olursa brülörü kapat, ilgili teknisyene hesap ver.
- Kazan işletme anında, kazan üst basınçta iken günde en az 3 veya 4 kere blöf yaptır. ( Blöf vanasını açarak )
- Su seviye musluk takımını, kazan besleme cihazının vanalarını açarak 3 veya 4 kez blöf yaptır.
- Kazan emniyet sifonları ile oynama, en az 6 ayda bir emniyet vanalarının kireç temizliğinin yapılmasını sağla.
- Kazan duman borularını 10 günde bir temizle.
20 SORUDA DOĞALGAZ
- Doğalgaz nedir?
Başta Metan (CH4) ve Etan (C2H6) olmak üzere çeşitli hidrokarbonlardan oluşan yanıcı bir gaz karışımıdır. Doğalgaz renksiz, kokusuz havadan hafif bir gazdır. - Doğalgaz nasıl oluşur?
Doğalgaz, organik maddelerin yeryüzünün alt katmanlarında milyonlarca yıl süren doğal dönüşümü sonucunda oluşur. Kaynağından çıkarıldığı haliyle, herhangi bir işlemden geçirilmeksizin kullanılabilmektedir. - Doğalgaz neden kötü kokar?
Tabii halde kokusuz olan doğalgaza, kullanıcının herhangi bir gaz kaçağını kolaylıkla farkedebilmesi için koku verici bir madde eklenir. İstanbul şebekesine verilen doğalgaza, çürük sarmısak kokusu veren THT (Tetra Hidro Teofen) ve TBT(Tetra Butil Merkoptan) maddesi katılmaktadır. - Doğalgaz nasıl yanar?
Doğalgazın yanabilmesi için hava ile yüzde 5 – 15 arasında karışım yapması gerekir. Karışım oranı bu aralığın altında ya da üstünde olursa doğalgaz yanmaz. En iyi yanma karışımı yüzde 9 doğalgaz ve yüzde 91 havadır. Doğalgazın tutuşma sıcaklığı 650°C’dir. “Tam yanma“ anında mavi bir alevle yanar. - Doğalgaz zehirleyici bir gaz mıdır?
Gazların çoğu zehirlenmeye yol açabilir. Bu zehirlenmeler Karbonmonoksit (CO)’e bağlıdır. CO kandaki oksijen ile yer değiştirerek kanın vücuda oksijen taşımasını önler ve böylece vücudun zehirlenmesine sebep olur. Doğalgaz karbonmonoksit içermediğinden zehirleyici değildir. Ancak havadan daha hafif bir gaz olduğundan kapalı alanlarda sızma halinde yukarılarda toplanır. Çok miktarda bulunduğu zaman ortamda oksijen azalacağından boğulmaya sebep olabilir. Bu nedenle doğalgaz kullanılan ortamların mutlaka havalandırılması gerekir. - Doğalgaz güvenli bir yakıt mıdır?
Doğru kullanıldığı sürece doğalgaz tehlikeli değildir. İGDAŞ doğalgazın abonelere güvenli bir şekilde ulaştırılması için her türlü tedbiri almaktadır. - Doğalgaz niçin temiz enerjidir?
Doğalgaz temiz bir gazdır. Yandığında kül, karbonmonoksit ve kükürt bileşikleri oluşturmaz ve çevrede asit yağmuruna sebep olmaz. Yalnızca karbondioksit ve su buharı meydana gelir. Bunun yanında azot oksit emisyonu diğer yakıtlara kıyasla daha azdır. - Doğalgazın konutlardaki kullanım alanları nelerdir?
Doğalgaz, konutlarda başlıca
• ısıtma ve soğutma
• sıcak su elde etme
• pişirme
amaçlı kullanılır. Merkezi ısıtma sistemi olan binalarda sıcak su ve pişirme amacıyla dairelere kolon hattı ile doğalgaz verilebilir. Bireysel kullanımda ise şu seçenekler sözkonusu olabilir.
• sadece ısınma amacıyla (doğalgaz sobası, kat kaloriferi)
• ısınma ve sıcaksu elde etme amacıyla(kombi, boylerli kat kaloriferi, kat kaloriferi ve şofben)
• ısınma ve sıcak su ve pişirme amacıyla - Doğalgazın sanayideki kullanım alanları nelerdir?
Küçük sanayi atölye ve fırınlarda üretim amaçlı olarak kullanılır. Demir-çelik, çimento, kimya sanayiinde, cam ve kiremit imalatında da yararlanılan doğalgaz, tekstil sektörü için de önemli bir enerji kaynağıdır. Türkiye’nin elektrik ihtiyacının küçümsenemeyecek bir kısmı doğalgazla çalışan santrallerde üretilmektedir. - Doğalgaz diğer yakıtlara göre neden daha verimlidir?
Hava ile yakıtın karışması gaz halinde daha kolay olduğundan tam yanma durumuna daha kolay ulaşılır. Katı ve sıvı yakıtlarda ise karbonmonoksit çıkışı nedeniyle eksik yanma sözkonusudur. Doğalgaz, verilen yakma havası ile kolayca birleşerek tam yanma sağlar, dolayısıyla dışarıya atılan ısıtılmış ancak yanma işlemine karışmamış hava miktarı daha azdır. Bacadan atılan enerji daha az olduğundan, doğalgaz daha verimli bir yakıttır. - Doğalgaz rezervlerinin ömrü ne kadardır?
Bilinen doğalgaz rezervlerinin petrol rezervlerine eşdeğer olduğu belirtilmektedir. Ancak petrol tüketimi daha fazla olduğu için doğalgaz rezervlerinin petrol rezervlerine göre iki kat daha fazla dayanacağı tahmin edilmektedir. Doğalgaz rezervlerinin ömrü bilinen kaynaklarla 70 yıl civarında tahmin edilmektedir. Petrol için bu süre daha kısadır. - Doğalgaz’ın tarihi nereye dayanmaktadır?
M.Ö.50’de Roma’da Uesta Tapınağı’ndaki aşk tanrıçası heykelinin doğalgazdan elde edilen sürekli alev ile aydınlatıldığı bilinmektedir. M.S.150’de Çin Sichuan’da tuzun çökertilmesi işleminde, yakıt olarak kullanılmak için yeraltı rezervuarlarından sızan doğalgazın bambu borularla taşındığı kayıtlara geçmiştir. Marco Polo gezileri sırasında Bakü’deki Zoroastrian ateş tapınağında yüzyıllardan beri yanmakta olan doğalgaz alevlerini tesbit etmişti. Avrupa’da 1659’da İngiltere’de bulunan doğalgaz 1790’da yaygın kullanıma girdi. Sokakların ve evlerin aydınlatılmasında, içten yanmalı motorların çalıştırılmasında büyük ölçüde doğalgazdan yararlanıldı. 1920’lerde boru hattı taşımacılığı yöntemlerinin uygulamaya konulmasıyla hızla artan doğalgaz kullanımı, özellikle II.Dünya Savaşı’ndan sonra sürekli olarak gelişti.
İstanbul’da ise abonelere ilk doğalgaz 1992 Ocak ayında verildi. - Neden enerji kaynaklarından en çok doğalgaz tercih edilir?
Doğalgazı tercih etmeniz için pek çok nedeniniz var.
• Doğalgaz her an için kullanıma hazırdır.
• Doğalgaz ekonomiktir. Zaman ve işgücü tasarrufu sağlanır.
• Doğalgaz çevre dostudur. Kalıcı atıklar bırakmadan yanar.
• Doğalgazlı cihazlarda ısı geçişi kısa sürede olur.
• Doğalgazlı cihazlarda sıcaklık kontrolü çok hassas olarak yapılır, konfor ve enerji tasarrufu sağlanır.
• Stok yapma, önceden sipariş verme gerektirmez. Doğalgaz birincil enerji olarak borular ile, taşıma kayıpları, nakliye termin yeri olmadan, ulaşım yollarını meşgul etmeden ve trafik oluşturmadan kullanıcıya gelir.
• Doğalgaz uzun süreli bir enerji kaynağıdır. Büyük rezervlerden, onyıllar ötesine kadar uzanan ya al ya öde anlaşmalarıyla emniyete alınmıştır.
• Doğalgaz depolama yeri gerektirmez, böylece binalarda boş alanlar elde edilir.
• Doğalgaz kullanıldıktan sonra ödenir, önceden ödeme gerektirmez.
• Bir apartmanda her dairenin ayrı gaz sayacı monte ettirmesi halinde ne kadar gaz tüketildiği kolaylıkla belirlenir.
• Modern doğalgaz cihazları her türlü ihtiyaca karşılık verir, istenildiği şekilde yerleştirilebilir - Doğalgazın kullanımının getirdiği avantajlar nelerdir?
• Doğalgazlı sistemlerde yanma hassas olarak kontrol edilebildiği için yakıt kaybı çok azdır.
• Uzun zaman dilimi içinde aynı yakıt kalitesi elde edilebilir.
• Gaz oluşundan dolayı hava ile çok iyi karıştığından yanma verimi yüksektir.
• Ön yakıt hazırlama masrafı yoktur.
• Alev boyu fuel-oil ve kömüre göre daha kısadır, yanmayı tamamlamak için gereken zaman da kısadır. Böylece daha küçük kazanlar kullanılarak maliyet azalır, yerden tasarruf edilir.
• Verimli bir yakıt olması sebebiyle hem ekonomiktir hem de enerji tasarrufu sağlar.
• Katı ve sıvı yakıtlar yanma ürünü olarak kükürt içerdiğinden, baca gazlarının suyun yoğunlaşma noktasına kadar soğutulması ve böylece suyun gizli ısısından faydalanılması imkanı yoktur. Ekonomizer ilave edilerek doğalgazın baca sıcaklığı 56°C’a kadar indirilebilir.
• Doğalgaz tesisatı ve cihazları düşük basınçla çalıştığı için LPG tüpleri gibi patlama tehlikesi ve basınçlı parça tesiri yoktur.
• Doğalgazda yanma için hava gereksinimi en azdır. Bu oran kömürde yüzde 20-30, fuel-oilde yüzde 10-20, doğalgazda ise yüzde 5-10’dur.
• Kurum, is gibi atık ürünleri olmadığı için ısı transfer yüzeyleri temiz kalır.
• Tesis çok az bakım ve denetleme gerektirir.
• Temiz olması ve içerisinde kükürt bulunmamasından dolayı bir çok sanayi sektöründe doğrudan kullanılabilmesi, hem sistem veriminin hem de ürünün kalitesinin artmasını sağlar.
• Ham petrole alternatif bir yakıt olarak dış kaynaklı enerji çeşitliliği açısından stratejik bir avantaj sağlar.
• Ayrıca boru hatlarıyla kullanıcıya kadar iletildiği için yakıtın taşınması için gerekli enerjinin tamamından tasarruf edilir ve karayollarında taşıyıcı araç yükünü azaltır. - Doğalgaz fiyatları nasıl değişmektedir?
- İstanbullular tarafından 1992 yılından beri en temiz ve konforlu yakıt olarak kullanılan doğalgaz; bu süre içinde, aynı zamanda, ‘en ekonomik yakıt’ olma özelliğini de korumuştur. Dışa bağımlı bir yakıt olan doğalgazın hemen hemen tümü yurtdışından ithal edilmektedir. Bu bakımdan, uluslararası enerji politikalarından ve Dolar kurundaki yükselişlerden çok çabuk etkilenme özelliğine rağmen; ülkemizde kullanılan diğer yakıt türleri ile mukayese edildiğinde, son derece ucuz bir yakıt olduğu görülmektedir. Türkiye’de doğalgazın fiyatı hükümet tarafından kontrol edilmektedir. BOTAŞ’tan Dolarla aldığı doğalgazı Türk Lirası ile satan İGDAŞ; doğalgaz satış fiyatını olabilecek en alt seviyede tutmaya özen göstermektedir.
- Doğalgaz nerelerde depolanır?
Doğalgaz sıvılaştırılarak tanklarda, gaz halinde basınçlı çelik depolarda veya yeraltındaki tabii boşluklar ve süngerimsi tabakalarda basınç altında depolanır.
Yeraltı su gölleri ve dereleri:
Doğalgaz basınçla buralara zerk edilir ve su yeryüzüne çıkarılır. Öncesinde, yeraltı gölünün, gazın sıkıştırma basıncına dayanıklı kil tabakası ile çevrili olması gerekir.
Yeraltı kaya tuzu yatakları:
Önce su zerkedilerek tuzun çözünürlüğü sağlanır ve yeryüzüne alınır, oluşan boşluğa doğalgaz basınç altında depolanır.
Yeraltında yapay boşluklar:
Bu tip boşluklar kayalık bölgelerde (granit, syanit, mika, kireç taşı, tebeşir, dolamit gibi maddelerden oluşan yer katmanlarında) madencilik teknikleriyle yapay olarak açılır. Pahalı bir teknik olduğundan diğer doğal olanakların sınırlı olduğu yerlerde kullanılır. Gaz için sızdırmazlık sağlanması maliyeti artırıcı bir unsur olduğundan genelde sıvı yakıtlar için tercih edilir.
Terkedilmiş madenler:
İşlevini tamamlamış maden yatakları izolasyon ve sızdırmazlık sağlandığı takdirde kullanılabilir.
İşlevi bitmiş doğalgaz ve petrol yatakları:
Doğalgaz için en uygun ve tercih edilen yeraltı depolama şeklidir. Aynı zamanda en ekonomik olanıdır. Bazı durumlarda henüz işlevini bitirmemiş petrol ve gaz yatakları bile bir yandan üretim yapılırken dışarıdan doğalgaz verilerek depo görevini sürdürebilir. - LPG ve LNG nedir ?
LPG sıvılaştırılmış petrol gazıdır (propan, bütan gibi). LNG ise sıvılaştırılmış doğalgazdır. Doğalgaz atmosferik şartlarda –164 0C’nin altında soğutulduğu zaman sıvılaşmakta ve hacmi 600 kere daha küçülmektedir. Sıvılaştırılan doğal gaz özel tanklarda depolanabilir ve taşınabilir. Ülkemize ithal edilen doğalgazın yaklaşık %33’ü LNG olarak Cezayir ve Nijerya’dan gelmektedir. - Havagazı (şehir gazı) nedir ?
Havagazı (şehir gazı da denir) doğalgazdan farklı bir gazdır. Yanıcı özellikte, havadan hafif ve zehirli bir gaz olan havagazını tanımlamadan önce kok gazı ve su gazından bahsetmek gerekir.
Kok (kokhane) gazı; taşkömürünün yanma odalarında gazının alınması ile elde edilir. Bu yüzden taşkömürü gazı da denir. Kullanılabilmesi için temizlenmesi gerekir. Bu arada gazı alınan kömüre de kok kömürü adı verilir.
Su gazı; Kor halindeki kok kömürünün üzerinden su buharının geçirilmesiyle elde edilir. İşlem sırasında 1100oC civarında ısıtılan su buharı, oksijen ve hidrojene ayrışır. Oksijen karbonla birleşerek yanıcı ve zehirli karbonmonoksit gazını ve zehirsiz karbondioksit gazını oluşturur.
Havagazı(şehirgazı); %70 kokhane gazı ve %30 su gazı karışımıdır. - Kojenerasyon nedir?
Bileşik ısı ve güç üretimi anlamında kullanılmaktadır. Tek bir sistemden elektrik ve ısı (doymuş buhar ve/veya sıcak su) elde edilebilmektedir. Kullanılan gaz türbini ile elektrik enerjisi üretilirken, egzost gazının enerjisi ile ikincil bir devrede buhar yada sıcak su üretilmektedir. Klasik sistemlerde verim %35-45 arasında iken kojenerasyon sisteminin toplam verimi %80-90’dır. İlk Yatırım giderleri 1,5-3 yıl içinde geri ödenebilmektedir. Bu teknik özellikle kuzey Avrupa ülkelerinde endüstride ve ticari alanda yaygın olarak kullanılmaktadır.
20. Hangi doğalgaz sistemini tercih edilmelidir?
Sistem seçiminde konunun uzmanı bir mühendisin önerileri alınmalıdır. Genel olarak,
• Tek merkezden ısıtılan büyük sitelerde ve ısı kayıplarının fazla olduğu durumlarda, sıcak suyu taşımak yerine gazı taşıyarak bina altına yerleştirilecek bir doğalgaz kazanı ile ısıtma tercih edilebilir.
• Merkezi ısıtma kullanılan apartmanlarda, tesisat ile ilgili giderilemeyecek bir sorun yoksa, apartmanın altındaki kazan doğalgaz kazanıyla değiştirilebilir. Aksi halde bireysel ısınma sistemleri önerilir.
• Üç dört daireli binalarda, dubleks ve tripleks evlerde bireysel ısınma sistemleri önerilir.
| Isıl Genleşme Hesabı | ||||||
| Mevsimsel ısı değişiklikleri ve ortama bağlı olarak oluşabilecek ısıl genleşmelere karşı boruda oluşabilecek uzama ve büzülmeleri karşılamak amacı ile gerekli hallerde genleşme bağlantısı yapılmalıdır. | ||||||
| Bir borunun uzama miktarı “∆L” a aşıdaki formülle bulunur ; | ||||||
| ∆L = L . α . ∆t = L . α . (t1 – t2) | ||||||
| ∆L = | Uzama Miktarı (m) | |||||
| L = | Borunun Isınmadan Önceki Uzunluğu (m) | |||||
| α = | Borunun Uzama Katsayısı (m / m°C) | |||||
| ∆t = | (t1 – t2) Sıcaklık Farkı (°C) | |||||
| α = | Çelik Boru İçin ; | 1,18 x 10 -5 | α = | 0,0000118 | ||
| t1 | 195 | |||||
| t2 | -10 | ∆t = | 205 | |||
| ∆L ≤ 40 mm. olmalıdır. ∆L > 40 mm. olması durumunda borunun uzama ve büzülmesini karşılamak üzere genleşme bağlantısı konulmalıdır. | ||||||
| Esnek bağlantı elemanının bağlanacağı iki boru arasında bırakılması gereken mesafe, esnek bağlantı elemanı boyunun (L1) en fazla %80’ i kadar olmalıdır. | ||||||
| En uzun hat , hesap izometrisinde gösterilen 5 – 6 | hattının | 100 | m’lik | |||
| kısmıdır. | ||||||
| ∆L = L . α . ∆t = L . α . (t1 – t2) | ||||||
| Yukarıdaki formüle göre Uzama Miktarı (∆L) = | 0,2419000 | m’dir. | ||||
| 241,900 | mm’dir. | |||||
| 241,9 ≥ 40 mm olduğundan ; | ||||||
| borudaki gerilimi hat üzerindeki mevcut dirsekler karşılayamamaktadır. Hat üzerinde ve orta noktada ilave olarak bir adet omega montajı yapılacaktır. | ||||||
| Sayfa-1 / 1 | ||||||
KALORİFER KAZANI İŞLETME TALİMATI
Kazan Emniyetinin Sağlanması :
İşletmelerde kazanın sürekli devrede kalması sıcak su veya buharın kesintisiz üretilmesi istenir. Bunun gerçekleşebilmesi için, kazanlar gerekli aygıtlarla donatılmışlardır. Bu donanım sayesinde kazan beklenmedik şartlarla karşılaştığında kendi kendisini hasarlanmaya karşı korur.
Gerekli Tedbirler :
- İşe başlamadan önce gerekli koruyucu ve önleyici tedbirini al.
- En küçük bir dalgınlığın büyük kazalara hatta ölüme sebep olacağını unutma.
- Hiçbir surette izinsiz işyerini terketme.
- Buhar kazanını yakmadan önce kondens deposunda su olup olmadığını kontrol et, depoda su eksilirse onu tamamla.
- Kondens pompasının çalışıp çalışmadığını kontrol et.
- Kazan su seviye göstergelerinin çalıştığını ve kazan su seviyesini kontrol et.
- Kazan çalışırken üzerinde herhangi bir tamiratla uğraşma.
- Kazan üzerindeki amatürlerde buhar kaçağı olduğunu görürsen kazanı devre dışı bırakmadan tamirata yönelme.
- Kazan besleme suyunu mutlaka yumuşak su ile beslemeyi ihmal etme.
- Kazan işletme basıncında farklı yükselme olursa brülörü kapat, ilgili teknisyene hesap ver.
- Kazan işletme anında, kazan üst basınçta iken günde en az 3 veya 4 kere blöf yaptır. ( Blöf vanasını açarak )
- Su seviye musluk takımını, kazan besleme cihazının vanalarını açarak 3 veya 4 kez blöf yaptır.
- Kazan emniyet sifonları ile oynama, en az 6 ayda bir emniyet vanalarının kireç temizliğinin yapılmasını sağla.
- Kazan duman borularını 10 günde bir temizle.
KAPALI GENLEŞME TANKI HESABI
|
ISITICI ELEMANLAR f (lt/1000kCal/h) t0C |
||||
|
KONVEKTÖR……………………..6 90-70 FAN COİL…………………………..8 90-70 PANEL RADYATÖR……………10 90-70 DÖKÜM RADYATÖRLER…….12 90-70 ÇELİK RADYATÖRLER……….14 90-70 YERDEN ISITMA………………..23 50-40 |
||||
|
TABLO :1 SUYUN ISIYA GÖRE GENLEŞME KATSAYISI |
||||
|
0C |
n |
|
0C |
n |
|
0 |
0.00013 |
65 |
0.0198 |
|
|
10 |
0.00027 |
70 |
0.0227 |
|
|
20 |
0.00177 |
75 |
0.0258 |
|
|
30 |
0.00435 |
80 |
0.0290 |
|
|
40 |
0.00782 |
85 |
0.0324 |
|
|
50 |
0.01210 |
90 |
0.0359 |
|
|
55 |
0.01450 |
95 |
0.0396 |
|
|
60 |
0.01710 |
100 |
0.0434 |
|
TABLO : 2
|
KULLANMA KAT SAYISI K |
|||||||||
|
|
GENLEŞME DEPOSU ÖN GAZ BASINCI (bar) |
||||||||
|
E M N İ Y E T
V E N T İ L İ
(bar) |
|
0.5 |
1.0 |
1.5 |
2.0 |
2.5 |
3.0 |
3.5 |
4.0 |
|
1.0 |
0.25 |
— |
— |
— |
— |
— |
— |
— |
|
|
1.5 |
0.40 |
0.20 |
— |
— |
— |
— |
— |
— |
|
|
2.0 |
0.50 |
0.33 |
0.17 |
— |
— |
— |
— |
— |
|
|
2.5 |
0.57 |
0.42 |
0.28 |
0.14 |
— |
— |
— |
— |
|
|
3.0 |
0.62 |
0.50 |
0.37 |
0.25 |
0.12 |
— |
— |
— |
|
|
3.5 |
0.66 |
0.55 |
0.44 |
0.33 |
0.22 |
0.11 |
— |
— |
|
|
4.0 |
0.70 |
0.60 |
0.50 |
0.40 |
0.30 |
0.20 |
0.10 |
— |
|
|
4.5 |
0.72 |
0.63 |
0.54 |
0.45 |
0.36 |
0.27 |
0.18 |
— |
|
|
5.0 |
— |
0.66 |
0.58 |
0.50 |
0.41 |
0.33 |
0.25 |
0.16 |
|
|
5.5 |
— |
— |
0.61 |
0.53 |
0.46 |
0.38 |
0.33 |
0.28 |
|
|
6.0 |
— |
— |
— |
0.57 |
0.50 |
0.42 |
0.35 |
0.14 |
|
|
6.5 |
— |
— |
— |
— |
0.53 |
0.46 |
0.40 |
0.33 |
|
|
7.0 |
— |
— |
— |
— |
0.56 |
0.50 |
0.43 |
0.37 |
|
|
7.5 |
— |
— |
— |
— |
0.58 |
0.52 |
0.47 |
0.41 |
|
|
8.0 |
— |
— |
— |
— |
— |
0.56 |
0.50 |
0.45 |
|
TABLO : 3
|
KULLANMA KAT SAYISI K |
|||||||||
|
|
GENLEŞME DEPOSU ÖN GAZ BASINCI (bar) |
||||||||
|
E M N İ Y E T
V E N T İ L İ
(bar) |
|
0.5 |
1.0 |
1.5 |
2.0 |
2.5 |
3.0 |
3.5 |
4.0 |
|
1.0 |
0.25 |
— |
— |
— |
— |
— |
— |
— |
|
|
1.5 |
0.40 |
0.20 |
— |
— |
— |
— |
— |
— |
|
|
2.0 |
0.50 |
0.33 |
0.17 |
— |
— |
— |
— |
— |
|
|
2.5 |
0.57 |
0.42 |
0.28 |
0.14 |
— |
— |
— |
— |
|
|
3.0 |
0.62 |
0.50 |
0.37 |
0.25 |
0.12 |
— |
— |
— |
|
|
3.5 |
0.66 |
0.55 |
0.44 |
0.33 |
0.22 |
0.11 |
— |
— |
|
|
4.0 |
0.70 |
0.60 |
0.50 |
0.40 |
0.30 |
0.20 |
0.10 |
— |
|
|
4.5 |
0.72 |
0.63 |
0.54 |
0.45 |
0.36 |
0.27 |
0.18 |
— |
|
|
5.0 |
— |
0.66 |
0.58 |
0.50 |
0.41 |
0.33 |
0.25 |
0.16 |
|
|
5.5 |
— |
— |
0.61 |
0.53 |
0.46 |
0.38 |
0.33 |
0.28 |
|
|
6.0 |
— |
— |
— |
0.57 |
0.50 |
0.42 |
0.35 |
0.14 |
|
|
6.5 |
— |
— |
— |
— |
0.53 |
0.46 |
0.40 |
0.33 |
|
|
7.0 |
— |
— |
— |
— |
0.56 |
0.50 |
0.43 |
0.37 |
|
|
7.5 |
— |
— |
— |
— |
0.58 |
0.52 |
0.47 |
0.41 |
|
|
8.0 |
— |
— |
— |
— |
— |
0.56 |
0.50 |
0.45 |
|
SİSTEMDEKİ DOLAŞAN SU MİKTARININ HESABI :
VS : Q x f (litre) VS : Sistemdeki toplam su miktarı (lt) Q : Kazanın ısıtma kapasitesi (kCal/h) f : ısıtıcının ısı yayma gücü (TABLO 1)
VG : VS x n (litre) VG : Sistemin genleşecek su miktarı (lt) n : Suyun sıcaklık farkına göre genleşme katsayısı (TABLO : 2) den.
VN : VG ÷ K (litre) VN : Normal genleşme deposu hacmi (litre) K : Ön basınç ile Emniyet ventili basınç ayarına göre katsayı (TABLO : 3)
SABİT BASINÇ ve EMNİYET VENTİLİ HESABI
STATİK BASINÇ : BİNA KAT SAYISI x 2.8 m/kat + KAZAN DAİRE KOT FARKI = TOPLAM KOT FARKI ÷ 10 = Bar
ÖN GAZ BASINCI : STATİK BASINÇ + ( 0.2 ~ 0.5 bar ilave edilir. )
EMNİYET VENTİL BASINÇ DEĞERİ : PVENTİL = PEM – PTOLERASN
PEM : İŞLETME BASINCI PTOLERASN : PEM ≤ 5 bar ise 0.5 kabul edilir. Şayet PTOLERASN : PEM > 5 bar ise PEM x 0.1 alınır.
ÖRNEK HESAP : I
10 Katlı ve 22 daireli bir apartmanda ısıtıcı eleman olarak panel radyatör kullanılmıştır. Sistemde 90/70 su dolaşmaktadır. Bina da
200.000 kCal/h ısıtma gücünde bir kazan bulunmaktadır. Sistemde kullanılacak genleşme deposunun basıncı ve hacmi nedir.
1 ) BASINÇ SINIFI ;
Statik Basınç : 10 x 2.8 + 3 : 31/10≅ 3.1 bar
Ön gaz basıncı : 3.1 + 0.4 : 3.5 bar
PEM : 5.5 bar (işletme basıncı)
Emniyet Basınç Değeri : 5.5 – 0.5 : 5 bar,
2 ) SUYUN NORMAL HACMİ ;
Sistemdeki Toplam Su Hacmi : Vs: Q x f f : (TABLO 1 den ) Vs : 200.000 x 10/1000 : 2000 litre
Sistemdeki Genleşen Su Hacmi : VG : Vs x n n : (TABLO 2 den ) n: 900 – 100 : 0.0359 – 0.00027 : 0.0356
VG : 2000 x 0.0356 : 71.2 Litre
3 ) GENLEŞME DEPOSUNUN NORMAL HACMİ ;
VN : VG ÷ K K: ( Ön gaz basıncı 3.5 bar emniyet ventili basıncını da 5 bar kabul ederek (TABLO 3) den K : 0.25 )
VN : 71.2 ÷ 0.25 VN : 284.8 litre VN : 300 litre STANDART : LR 300/6 SEÇİLİR.
ÖRNEK HESAP : II
4 Katlı ve 16 daireli bir apartmanın döküm radyatör sisteminde 90/70 çalışan 180.00 kCal/h ısıtma gücündeki bir kazan
için seçilecek genleşme deposu hesabı; kazan işletme basıncı 5 bardır.
1 ) Statik Basınç : 4 x 2.8 + 3 = 14.2 ÷ 10 = 1.42 bar.
Ön Gaz Basıncı : 1.42 + 0.1 = 1.52 = 1.5 bar. ( 22 lbs)
2 ) NORMAL HACMİ ;
Sistemdeki toplam su hacmi : Vs = Q x f = 180.000 x 12/1000=2160 Litre
Sistemdeki genleşen su hacmi : VG = VS x n = 2160 x 0.0356 = 76.89 Litre
3 ) Genleşme Deposunun Normal hacmi = VN = VG / K ( Ön gaz basıncı 1.5 bar Emniyet ventili (3-0.5)= 2.5 bar)
K : Tablo 3 den K : 0.28
VN = 76.89 ÷ 0.28 VN =274.6 Litre VN = 300 lt STANDART : LR 300 / 6 SEÇİLİR.
|
ÖRNEK : Şekilde görüldüğü gibi pompa seviyesinden 40 mSS kot farkı ve 610 metre mesafede bulunan bir sulama havuzuna Q = 75 m3/h basabilecek pompanın seçimini yapınız. ÇÖZÜM : BU POMPANIN SEÇİMİNDE Q = 75 m3/h ve 40 mSS kapasiteli pompayı, pompa kataloğundan seçer ve montajını yaparsak, bu pompanın iş görmediğini acı bir tecrübe olarak görürüz. a- SİSTEM TOPLAM MANOMETRİK BASMA YÜKSEKLİĞİNİN HESABI (Hm) |
| Hg = 45 mSS |
| b – (hke) Emiş borusundaki direnç kayıpları 5″ Emiş tarafı toplam boru boyu 6m + 2m ………………………………………..8m (Şekil 1 den) 5″ Emiş klepesi eşdeğer düz boru boyu 1 adet x 10m ……………………10m (Şekil 1 tablodan) 5″ Standart dirsek eş değer düz boru boyu 1 adet x 4,5m …………….+ 4,5m Emiş tarafı toplam eş değer düz boru boyu …………………………………….22,5m (Şekil 1 tablodan) |
|
| c- (hkb) basınç borusundaki direnç kayıpları 4″ basınç tarafı toplam boru boyu 10m + 600m ……………………………………610m (Şekil 1 den) 4″ Çek valf eş değer düz boru boy ve eş değeri 1 adet x 8m …………………….8m (Şekil 1tablodan) 4″ Standart dirsek eş değer düz boru boyu eş değeri 3 adet x 3,5m ………10,5m (Şekil 1 tablodan) 4″ Sürgülü vana eş değer düz boru boyu eş değeri 1 adet x 0,75m ……+ 0,75m Basınç tarafı toplam eş değer düz boru boyu ………………………………………..629,25m (Şekil 1 tablodan) |
|
|
||||||
PRATİK ISI KAYBI HESABI
1- Öncelikle mahalin oturum alanı hesaplanır
2- 1.bölge:30 kcal/ 2.bölge: 45 kcal/ 3.bölge:60 kcal/ degerlerinden ısı kaybı yapılacak mahalin bölge durumuna göre yukardaki degerlerden biri seçilir.
3- Eger ısıtılacak mahal BODRUM,TERAS yada ÇATI katı ise yukarda seçilen degerlere ek olarak 15kcal zam eklenir.
Örnek: Ankarada(2.bolge) de 3 katlı bir binanın 2. katındaki 6×4 m2 lik bir salonun ısı kaybı nedir?(kat yuksekligini 3 alalım )
Alan: 6×4=24m2 2.bölge degeri:45kcal h=3m
Isı kaybı: 24x3x45=3240 kcal
-aynı mahal için radyatör seçimi : ısı kaybı 3240 kcal
-alurad marka aliminyum radyotör kullanılacagını varsayalım;
M600 alurad rad. : 118kcal/dilim
3240/118=27,45 dilim yani 28 dilimli m600 lük radyatör uygundur.
-demirdöküm marka pkkp600 lük 2209 kcal/m
3240/2209=1,46m yani; <st1:metricconverter w:st=”on” productid=”1,5 m”>1,5 m</st1:metricconverter> pkkp600 lük radyatör seçilir.
Örnek: Erzurumda(3.bolge) ÇATI (+15kcal) bir oturma odasının(12m2) ısı kaybı hesabı ve uygun radyatör seçimini yapınızJ?
3bölge+çatı katı=60+15=75kcal
Alan=12 m2 , h=3m
Hacim= 3×12= <st1:metricconverter w:st=”on” productid=”36 m3″>36 m3</st1:metricconverter>
Isı kaybı : 36×75=2700kcal
– radyatör seçimi: demir dök. Pkkp400 lük radyatör kullanalım;
pkkp400 için; 1652kcal/m dir.
2700/1652=1,63 yani <st1:metricconverter w:st=”on” productid=”1,7 m”>1,7 m</st1:metricconverter> uygundur
Piyasada kullanabilecegimiz pratik ısı kaybı hesaplarından bence en sağlıklısı bu yöntemdir.Admin’in anlattıgı yöntemle uyuşuyor fakat bu yöntemde bölge ayırdımı ve teras,çatı,bodrum ayırdımı yapıldıgı için biraz daha detaylı ve saglıklı.
Bu yöntemle daire içindeki tüm mahallerin ısı kaybı hesaplanır ve toplam sonuç bize dairenin ısıkaybını verir.Bu hesap 20ºC esas alınarak yapılmıştır ve oda sıcaklıklarına gore sıcaklık donüşüm katsayılarına bölerek istenen mahalin ısı kaybı bulunur
Örnegin ısı kaybı degeri 2000kcal cıkmış bir mutfak hesabında 2000/F18 le gerçek mutfak ısı kaybı bulunur.
F18: mutfagın(18 ºC) sıcaklık düzeltme katsayısı yani;1,036
2000/1,036=1930kcal mutfak için gerçek ısıkaybı degeri
|
Oda sıcaklıgı |
10 |
15 |
18 |
20 |
22 |
26 |
|
Çevrim çarpanı |
1,18 |
1,09 |
1,036 |
1 |
0,968 |
0,904 |
| MAKİNA SOĞUTMA SUYU | |||||||||
| Isı İhtiyacı | T1 | T2 | Debi | debi | Çap | Çap | Alan | Hız | |
| kcal/h | C | C | m³/h | m³/s | inch | mm | m² | m/s | |
| 600.000 | 12 | 7 | 120 | 0,033333 | 1/2″ | 15,8 | 0,000196 | 170,10 | |
| 600.000 | 12 | 7 | 120 | 0,033333 | 3/4″ | 20,9 | 0,000343 | 97,21 | |
| 600.000 | 12 | 7 | 120 | 0,033333 | 1″ | 26,6 | 0,000555 | 60,01 | |
| 600.000 | 12 | 7 | 120 | 0,033333 | 1 1/4″ | 35,1 | 0,000967 | 34,47 | |
| 600.000 | 12 | 7 | 120 | 0,033333 | 1 1/2″ | 40,9 | 0,001313 | 25,38 | |
| 600.000 | 12 | 7 | 120 | 0,033333 | 2″ | 52,5 | 0,002164 | 15,41 | |
| 600.000 | 12 | 7 | 120 | 0,033333 | 2 1/2″ | 62,7 | 0,003086 | 10,80 | |
| 600.000 | 12 | 7 | 120 | 0,033333 | 3″ | 77,9 | 0,004764 | 7,00 | |
| 600.000 | 12 | 7 | 120 | 0,033333 | 4″ | 102,3 | 0,008215 | 4,06 | |
| 600.000 | 12 | 7 | 120 | 0,033333 | 5″ | 128,2 | 0,012902 | 2,58 | |
| 600.000 | 12 | 7 | 120 | 0,033333 | 6″ | 154,1 | 0,018641 | 1,79 | |
| 600.000 | 12 | 7 | 120 | 0,033333 | 8″ | 202,7 | 0,032254 | 1,03 | |
| 600.000 | 12 | 7 | 120 | 0,033333 | 10″ | 254,51 | 0,050849 | 0,66 | O.K. |
| SICAK SU | |||||||||
| Isı İhtiyacı | T1 | T2 | Debi | debi | Çap | Çap | Alan | Hız | |
| kcal/h | C | C | m³/h | m³/s | inch | mm | m² | m/s | |
| 80.000 | 90 | 70 | 4 | 0,001111 | 1/2″ | 15,8 | 0,000196 | 5,67 | |
| 80.000 | 90 | 70 | 4 | 0,001111 | 3/4″ | 20,9 | 0,000343 | 3,24 | |
| 80.000 | 90 | 70 | 4 | 0,001111 | 1″ | 26,6 | 0,000555 | 2,00 | O.K. |
| 80.000 | 90 | 70 | 4 | 0,001111 | 1 1/4″ | 35,1 | 0,000967 | 1,15 | |
| 80.000 | 90 | 70 | 4 | 0,001111 | 1 1/2″ | 40,9 | 0,001313 | 0,85 | |
| 80.000 | 90 | 70 | 4 | 0,001111 | 2″ | 52,5 | 0,002164 | 0,51 | |
| 80.000 | 90 | 70 | 4 | 0,001111 | 2 1/2″ | 62,7 | 0,003086 | 0,36 | |
| 80.000 | 90 | 70 | 4 | 0,001111 | 3″ | 77,9 | 0,004764 | 0,23 | |
| 80.000 | 90 | 70 | 4 | 0,001111 | 4″ | 102,3 | 0,008215 | 0,14 | |
| 80.000 | 90 | 70 | 4 | 0,001111 | 5″ | 128,2 | 0,012902 | 0,09 | |
| 80.000 | 90 | 70 | 4 | 0,001111 | 6″ | 154,1 | 0,018641 | 0,06 | |
| 80.000 | 90 | 70 | 4 | 0,001111 | 8″ | 202,7 | 0,032254 | 0,03 | |
| 80.000 | 90 | 70 | 4 | 0,001111 | 10″ | 254,51 | 0,050849 | 0,02 | |
| NOT: SU TESİSATLARINDA HIZ 3 M / S Yİ GEÇMEMELİ KAVİTASYON VE BASINÇ KAYBI OLUYOR | |||||||||
SİRKÜLASYON POMPASI SEÇİMİ
GEREKLİ OLAN BİLGİLER;
a ) Kazan kapasitesi kCal / h ; kW
b ) Çalışma sıcaklık aralığı (Genelde 90/70 0c ) (?t : 90-70 = 200C)
c ) Binanın boyutları ; – eni
– boyu
– yükseklik
d ) Kazan kapasitesi belli değil ise daire sayısı sorulmalıdır.
f : 100 – 120 m2 olan daireler için ısı ihtiyacı 12.000 kCal/h yaklaşık olarak kabul edilir.
f : 120 – 150 m2 olan daireler için ısı ihtiyacı 15.000 kCal/h yaklaşık olarak kabul edilir.
POMPA DEBİ HESABI ;
Kazan kapasitesi f x Daire sayısı
Q : —————————– Q : ————————– m3/h
>t x 1000 >t x 1000
POMPA BASMA YÜKSEKLİĞİ HESABI ;
Hm = BİNANIN (Eni + Boyu + Yüksekliği ) x 0.04 mSS (WILO Teknik dökümanlarından)
ÖRNEK HESAP ;
4 katlı ve 16 Daireli bir apartmanın döküm radyatör sisteminde 90/70 çalışan 180.000 kCal/h ısıtma
gücündeki bir kazan devresinde kullanılacak pompa kapasitesinin belirlenmesi , bina (Eni: 20 m Boyu :
20 m Yüksekliği : 15 m ) ölçülerindedir.
Kazan kapasitesi 180.000 kCal/h
POMPA DEBİSİ : Q : ————————- = ————————- = 9 m3/h
>t x 1000 20 x 1000
POMPA BASMA YÜKSEKLİĞİ : ( 20 + 20 + 15 ) x 0.04 = 55 x 0.04 = 2,2 mSS
SEÇİLEN POMPA ; 9 m3/h 2,2 mSS Alarko olarak NCP 4/100 veya HCP 4/80 seçilir.
BOYLER POMPASI HESABI
QBOYLER : VBOYLER x 50 kCal/h VBOYLER : LİTRE
QBOYLER x 0,05
Q = ———————- >t = 10 0C Q = Litre / h
>t
F Boru içindeki su hızı→ 2,5 – 3 m/sn
Kazan dairesinde → 4- 4,5 m/sn
F Kullanma suyu devir daim pompası seçerken debisi;
Büyük binalarda 8 –10 defa tesisatta su dolaşmalı,
Küçük binalarda 15-20 defa tesisattaki su dolaşmalı
F Hm ise 50-100m için 1mSS basınç kaybı baz alınır.
F Hız düşük olmalı 0,5-0,7 m/sn veya max 2m/sn
F Şönt pompa debisi normal ısıtma devresinde pompanın debisinin üçte biri alınır.
